Ozarbayjon mifologiyasi

Ozarbayjon mifologiyasi (ozarbayjoncha: Azərbaycan mifologiyası) Ozarbayjon xalqining mifologik timsollari boʻlib, turkiy xalqlar mifologiyasining bir parchasi sanaladi.

Ozarbayjon mif va rivoyatlari xalqning afsonaviy va yarim afsonaviy mavjudotlarga — yaxshilik va yomonlik tashuvchisiga sifatida qaraydigan ishonchi asosida yaratilgan. Mifologik tizimda Yer — Osmon, Dengiz — Togʻ, Suv — Olov, Odam — Hayvon, Daraxt — Gul, Shamol — Sel kabi afsonaviy birliklar hukmronlik qiladi. Ushbu birliklar bilan bogʻliq hikoyalar jamiyat rivojlanishi davomida yaratilib borilgan. Bu hikoyalar xalqning dastlabki rivojlanishini tavsiflaydi. Mifologik hikoyalar koʻp asrlar davomida ogʻzaki ravishda avloddan-avlodga oʻtib kelgan. Mifologik birliklarning yana bir guruhi alohida hikoyalar sifatida turli ozarbayjon folklor janrlarining bir qismiga aylanib ketgan^[1].

Ozarbayjon xalqining mifologiyasi boshqa jamiyatlar aralashuvi asnosida shakllangan boʻlsa-da, u oʻzida tub yerlik aholining taʼsirini saqlab qolgan. Qoʻmiq xalqining mifologiyasi ham Ozarbayjon xalqining mifologiyasi bilan oʻxshash^[2].

Baʼzi ozarbayjon miflarining kelib chiqishi Oʻgʻuz-Nomi eposi yodgorligida, shuningdek, Kavkazda shakllangan ilk turkiy timsollar va arxaik qarashlarni oʻz ichiga olgan Oʻgʻuz dostonining Kitab Dede Korkud qahramonlik eposi hikoyalari asosida yotadi^[3].

1. ↑ Набиев 1986. sfn error: no target: CITEREFНабиев1986 (help)
2. ↑ Халипаева И. А. (1997). Кумыкская мифология и ее турецко-азербайджанские параллели. II (Языки, духовная культура и история тюрков. Традиции и современность nashri). pp. 129. 
3. ↑ Qafarlı 2010.